Rotory antenowe
Podstawową zaletą anten kierunkowych jest zysk kierunkowy, zwiększający możliwości nawiązania łączności w określonym kierunku, a jednocześnie powodujący minimalizację zakłóceń w odbiorze, pochodzących z innych kierunków. Aby jednak te zalety wykorzystać w maksymalnym stopniu należy dysponować układem do obracania anten łącznie ze wskaźnikiem położenia anteny w stosunku do stron świata.
Trzeba zdawać sobie sprawę, że nawet najlepsza antena kierunkowa, która nie będzie ustawiona w kierunku korespondenta, może dawać gorsze parametry odbioru niż prosta antena o charakterystyce dookólnej. Do obracania anten kierunkowych najlepiej jest używać urządzeń zwanych rotorami. Choć rotor taki można wykonać we własnym zakresie, np. poprzez użycie posiadanego silnika prądu stałego oraz zespołu przekładni, to jednak najpewniej jest zastosować układ fabryczny.

W kraju dużym powodzeniem cieszą się urządzenia firmy Yaesu, a także oferowane przez firmę Zelpro&Sattrack z Żyrardowa.
Urządzenia te są odporne na zmienne warunki atmosferyczne i przystosowane do obracania różnych systemów antenowych (od małych aż do dużych). Ponadto oferowane układy elektroniczne pozwalają na proste ustawianie kierunku anteny.
Przed zakupem rotoru należy sprecyzować co i w jaki sposób chcemy obracać. W przypadku kiedy ma być to niewielkich wymiarów antena UKF czy np. 2-elementowy Quad wystarczy rotor przykręcić do rury zamocowanej na szczycie masztu i bezpośrednio do niego przykręcić antenę. Przy obracaniu jednej niewielkiej anteny z niezbyt długim boomem jest bardzo prawdopodobne, że nawet przy większych wiatrach nic się nie powinno zepsuć.
W przypadku gdy istnieje konieczność obracania dużymi antenami czy całymi zestawami jedno- lub wielopasmowymi z długim nośnikiem - np. 10m - wtedy należy końcówkę masztu (rurę o średnicy rzędu 80mm) odpowiednio ułożyskować tak, aby sam rotor pracował tylko jako element obracający anteny. Niekorzystne siły - takie jak parcie wiatru, ciężar anteny, moment gnący - powinno przejąć dodatkowe łożysko oporowe zamocowane na końcu masztu. Rura masztu powinna wtedy wchodzić w głąb kratownicy co najmniej 1,5m i tam dopiero powinien być zamontowany rotor.
W przypadku kiedy rura wystaje ponad maszt nawet kilka metrów, musi być ona ułożyskowana na dwóch lub nawet trzech łożyskach kulkowych tak, aby samodzielnie mogła utrzymać anteny (z rotorem czy bez). Rotor wtedy służy jedynie do obracania masztu i zamocowanych na niej anten.
W każdy razie przy montażu rotora na maszcie należy zwrócić uwagę, aby górne łożysko oporowe przeniosło całą siłę parcia wiatru, bowiem w przeciwnym przypadku rotor może ulec uszkodzeniu. Odległość pomiędzy rotorem a łożyskiem powinna wynosić minimum 1m.
Należy także wiedzieć, że przy średnicach masztu obrotowego powyżej 60mm nie ma znaczenia jakie łożysko zastosujemy, bowiem każde z dużym zapasem spełni warunki w jakich ma pracować. Można zastosować nawet łożysko używane, gdyż prędkość obrotowa jest tam prawie zerowa. Najważniejszą rzeczą jest dobre zabezpieczenie łożyska przed wilgocią, gdyż podczas mrozów układ nie spełni zadania (zamarznięte łożysko).

Rotor horyzontalny RAK

  • kąt obrotu: 360° + 15°
  • czas obrotu: 90s
  • stop: elektryczny (wył. krańcowe)
  • zasilanie rotora: 24V DC/1,5A (12V DC/2,5A)
  • masa: 8kg
  • sygnał wyjściowy: impulsy (0,66°/impuls)
  • nacisk pionowy: 200kg
  • maks. moment obrotowy: 180Nm.
  • współpraca ze sterownikami: SAK, ROT2PROG

    • Rotor horyzontalny RAU

  • kąt obrotu: 360° +-100°
  • czas obrotu: 60s
  • stop: elektryczny (wył. krańcowe)
  • zasilanie rotora: 24V DC/1,5A (1V2 DC/2,5A)
  • masa: 5,5kg
  • sygnał wyjściowy: impulsy (1°/impuls)
  • nacisk pionowy: 200kg
  • maks. moment obrotowy: 180Nmrotor współpracuje ze sterownikami: SAK, ROT2PROG

    • Sterownik rotorów horyzontalnych Rot2Sat (impulsowych/analogowych)

  • zasilanie: 220V/50Hz (110V/60Hz)
  • napięcie zasilania rotorów: 2x24V DC/1,5A (2x12V DC/2,5A)
  • sygnały wejściowe: impulsy lub potencjometr (programowana przekładnia jak dla sterowników ROT1PROG)
  • zapas elektroniczny: horyzont 360° (-180, +100), Vertikal 180° (+-10)
  • wymiary: 120 x 70 x 220mm
  • wyjście: złącze COM 9 pin do podłączenia komputera
    • Sterownik współpracuje z komputerem PC, obrotnicami satelitarnymi RAS, RAS1. Oprócz tego współpracuje ze wszystkimi obrotnicami posiadającymi wyjścia impulsowe, lub z rotorami analogowymi i wszystkimi posiadającymi wyjścia typu potencjometr. Jest przystosowany do współpracy z konstrukcjami amatorskimi dzięki temu, że ma programowaną przekładnie (np. impulsy/stopnie). Do sterowania za pomocą komputera służy specjalnie przygotowany program krótkofalarski SpidSat (funkcje sterownika takie same jak dla Rot1Prog).

    Sterownik rotorów horyzontalnych Rot1Prog, impulsowych do rotorów RAU i RAK lub analogowych (np. Yaesu)

  • napięcie zasilania: 220V/50Hz (110V/60Hz)
  • zasilanie rotorów: 24DC/1,5A (12DC/2,5A)
  • sygnał wejściowy: w wersji impulsowej - impulsy (programowana przekładnia 0,1-3/impuls), w wersji analogowej napięcie z potencjometru (programowana przekładnia)
  • zapas elektroniczny: -180° +100°
  • wymiary: 120 x 35 x 220mm
  • wyjście: złącze COM 9 pin do podłączenia komputera.

    • Funkcje sterownika:

  • praca ręczna: skanowanie (ustawianie kąta maksymalnego i minimalnego, między którymi rotor automatycznie się porusza)
  • praca półautomatyczna: wpisuje się wartość kąta bez obracania rotora, a po 2s rotor startuje do zadanego konta.
  • praca automatyczna: pełne sterowanie z komputera PC programem SpidLog

    • Sterownik współpracuje z komputerem PC i z obrotnicami typu RAU i RAK, a także ze wszystkimi obrotnicami posiadającymi wyjście impulsowe.
    Sterownik współpracuje również z obrotnicami analogowymi (np. Yaesu) oraz ze wszystkimi obrotnicami posiadającymi wyjście typu potencjometr. Sterownik został stworzony także z myślą o tych krótkofalowcach, którzy sami zrobili swój rotor lub pracują na sprzęcie sprowadzonym z zagranicy (sterownik programowo można dopasować do dowolnej konstrukcji w której elementem wykonawczym jest impulsator, kontaktron lub potencjometr).
    Do sterowania za pomocą komputera służy specjalnie przygotowany program krótkofalarski SPID.LOG

    Przełącznik anten PANT1

  • zasilanie: 220V/50Hz (110V/60Hz)
  • wyjście 1: 10 przekaźników (styki NO; Masa; +12V)
  • wyjście 2: wejście do przełączania TX/RX
  • wyjście 3: złącze COM 9 pin do podłączenia komputera.
  • wymiary: 120 x 35 x 220mm

    • Sterownik współpracuje z komputerem PC. Dane początkowe o włączaniu przekaźników dla poszczególnych pasm (można wpisać 25) programuje się z PC. W czasie pracy z programem SPID.LOG wysyła on nazwę pasma i przełącznik przełącza się automatycznie. Przełącznik obsługiwany jest z programów: CYBORG, SP BOOK.

    Program Spid.Log (system jednosilnikowy - 1 rotor)
    Program SPID.LOG służy do:
    - wyliczania azymutów i odległości (dane przesyłane są do sterownika rotorów i przełącznika anten)
    - rejestrowania łączności (zawiera katalog LOG, PREFIX, LOG - Book; daje możliwość uzupełniania ich, ma możliwość korzystania z gotowych bibliotek danych z CD-ROM typu CallBook, HamCall).
    Program ma wbudowane procedury drukowania wszystkich zbiorów: LOG, PREFIX, LOG Book, KARTY QSL (naklejki), tabela łączności QSO. Ponadto wyświetla 180 map (współrzędne ustawia się za pomocą myszy).
    Oprócz tych funkcji program posiada opcję TRANSMISJA, która służy do ręcznego wysyłania danych (kąta) do sterownika lub automatycznej współpracy z innymi programami krótkofalarskimi.
    Program współpracuje m.in. z następującymi programami: WRITELOG, CYBORG, SP BOOK (SP4LVG), WLODLOG.
    Rozszerzenia programu będzie można pobierać ze strony internetowej www.spid.alpha.pl.

    Spid.Log2 - wersja 2.29
    Program współpracuje z dwoma CD (CallBook i HamCall), jeśli ktoś ma dwa czytniki CDR dane pobiera z obu równocześnie i uzupełnia je. Posiada rozszerzoną funkcję "more info". Plik Update spidlog2.29 (upd229.exe - 836 KB) należy skopiować do katalogu .../spid/ i rozpakować w tym katalogu.
    Spidlog2.exe jest wersją anglojęzyczną. Update nie może współpracować z programem spidlog.exe (wersja polska).
    Mapy do SpidLOG należy rozpakować do katalogu .../Spid/SpidLOG/Maps, jeśli katalog map jeszcze nie istnieje (wersje 1.0 i 1.1) trzeba go utworzyć; w zbiorze mapy.exe (1,44MB) znajdują się mapy wszystkich kontynentów, świat i Polska.
    Do pobrania jest katalog oferowanych rotorów i sterowników w pliku MSWord 2000 lub MSWord 6.

    Rotory Yaesu
    Na fotografiach z boku strony zamieszczono siedem różnych modeli obrotnic Yaesu: od obsługujących ciężkie anteny telewizyjne po duże anteny KF, satelitarne azymuty i elewacje. Modele te są także stosowane przez stacje radiowe i telewizyjne oraz przez instytucje państwowe (stosujące łączność bezpieczeństwa), czy też podczas manewrów wojskowych.
    Przedstawione rotory wykonane są w technice wodoodpornej, zamknięte w odlewach aluminiowych. Są ciche oraz kompatybilne z różnymi wieżami i masztami. Większość z nich ma możliwość obrotu o 450° (z centrowaniem na biegun północny lub południowy).

    Andrzej Janeczek